Premsela Design Forum over repareren

Joanna van der Zanden, artistiek directeur van Platform21; Corinne Poux-Bernard, directeur innovatie Hermès; en de ontwerpers Piet Hein Eek en Satyendra Pakhalé wisselden onder leiding van moderator Marco Bevolo van gedachten over het nut, de noodzaak en de betekenis van repareren in de hedendaagse ontwerppraktijk.

Bekijk het filmpje hier. Liever lezen? Onder de film lees je het verslag dat Premsela van het gesprek maakte.

Verslag Premsela Design Forum Milaan 2009

“Als je de economische crisis als onderdeel van een mentaliteit
beschouwt, dan zou repareren onderdeel van een
mentaliteitsverandering kunnen zijn” (Joanna van der Zanden,
Platform21)

Tijdens Premsela’s Design Forum kwam duidelijk naar voren dat bedrijfseconomische beslissingen, culturele aspecten en tradities, maar ook persoonlijke behoeften een belangrijke rol spelen in de keuze tussen het recyclen of repareren van goederen. “In mijn moederland India staat repareren synoniem voor het verbeteren en personaliseren van producten. Dus een artikel hoeft niet eens stuk te zijn om gerepareerd te worden. Op die manier ontstaan producten die zijn afgestemd op individuele behoeften. In deze tijd is het de uitdaging om in complexe industrieën, zoals bijvoorbeeld de elektronicabranche, af te stemmen op sociale systemen. Repareren zou onderdeel van het designproces moeten zijn. We zullen moeten kijken naar een betere manier van goederengebruik, maar dat kan niet zonder nieuwe manieren van communiceren en het aanboren van beschikbare netwerken,” vertelt Satyendra Pakhalé. Ook is hij van mening dat mensen zuiniger met hun spullen moeten omgaan. “Stel een CD zou vijftig euro per stuk kosten, dan zouden we niet zo snel een fout maken tijdens het branden ervan en die CD vervolgens weggooien. In landen waar men zich geen grote hoeveelheden van bepaalde producten kan veroorloven gaat men respectvoller met aankopen om.”

Joanna van der Zanden
Joanna van der Zanden

Waarden versus omgeving
Volgens Piet Hein Eek is het met name een disbalans in het waardesysteem die ervoor zorgt dat mensen zich nog steeds comfortabel voelen in de huidige wegwerpmaatschappij. “Naar mijn mening zijn de meeste discussies onderdeel van de oplossing. Sommige problemen zijn daarbij zover gevorderd dat ze nauwelijks nog op te lossen zijn. Dat geldt grotendeels ook voor het debat over duurzaamheid. Als we de keuze hebben om te repareren, dan zullen we ook repareren, maar de beslissing hierover hangt merendeels af van het prijskaartje wat daaraan hangt. In onze maatschappij heerst nog steeds de instelling dat je succesvol bent wanneer je zoveel mogelijk geld in zo min mogelijk tijd verdient. Arbeid is dus kostbaar, maar producten zijn verhoudingsgewijs goedkoop. Bovendien zijn onze grondstoffen nog niet uitgeput, dus ook in die zin kunnen we het ons permitteren om dingen weg te gooien. Mensen zouden eigenlijk opnieuw de balans moeten opmaken met betrekking tot leven, werk en natuurlijke bronnen. De centrale vraag is hierbij: ‘Wat is rijkdom?’ Zitten we over tien jaar nog steeds een uur per dag in de auto, op weg naar ons werk? Waarschijnlijk zal er nog steeds genoeg olie zijn, maar wat is het eigenlijk waard om zoveel tijd per dag langer van je familie verwijderd te zijn en gelijktijdig ook nog eens het milieu te vervuilen? We zullen opnieuw onze waarden moeten afstemmen op onze omgeving.”

Corinne Poux-Bernard
Corinne Poux-Bernard

Persoonlijk verhaal
Duurzaamheid heeft naar mening van Corinne Poux-Bernard veelal te maken met het gedrag van de gebruiker: “Emotionele en persoonlijke waarden spelen een belangrijke rol in het keuzeproces om wel of niet te repareren. De levensduur van bijvoorbeeld leder hangt bijvoorbeeld nauw samen met hoe jij je als gebruiker met het materiaal omgaat. Sommige producten van Hermès gaan wel drie generaties mee, omdat de eigenaren er zuinig mee omgaan en, omdat ze bereid zijn om eventuele reparaties te betalen. Een product dat gekoesterd wordt vertelt een persoonlijk verhaal. Sporen van gebruik, beschadigingen en gerepareerde elementen zorgen voor herinneringen.”

Piet Hein Eek springt daarop in: “Repareren vormt de basis in mijn werk en leven. Ik repareer bijna alles en ik draag mijn kleren totdat ze uit elkaar vallen. Het is echter niet om een eenduidige reden waarom ik dat doe, behalve dat ik me goed voel bij iets waar ik van houd. Als iets van waarde is, of het nu praktisch of emotioneel is, dan zul je het niet weggooien en zo lang mogelijk in je bezit houden. Toch is het uiteindelijk vaak een economisch afweging waarom mensen wel of niet iets laten repareren. Als een tafel duizend euro kost en de reparatie kost honderd euro, dan laat je de tafel uiteraard maken. Kost de tafel echter negentig euro en de reparatie honderd euro, dan is de heel kans groot dat je de tafel vervangt.”

Satyendra Pakhalé
Satyendra Pakhalé

Mentaliteitsverandering
Piet Hein Eek’s stelling over de economische reden die ten grondslag ligt aan het reparatievraagstuk wordt tijdens het forum stellig afgewezen door Joanna van der Zanden. “Met die instelling blijven we onszelf beperken. Als repareren bij een derde te kostbaar is, dan kunnen we het ook zelf maken. Weten we niet hoe dat moet, dan kunnen we specialisten raadplegen of research op bijvoorbeeld internet doen. Het zou dus een uitkomst zijn als designers hun producten niet enkel van een gebruiksaanwijzing, maar tevens van een reparatie-instructie zouden voorzien. Ook zouden ze ons daarin extra tips kunnen geven om onze eigen creativiteit te stimuleren.”

Piet Heen Eek
Piet Hein Eek

Piet Hein Eek benadrukt vervolgens dat er wel een emotionele waarde aanwezig moet zijn, wil je zelf veel tijd en energie in reparatie steken. “Sommige producten gebruik je gewoon en daar heb je verder niets mee. Andere producten zijn weer onmogelijk te repareren of het repareren vormt een belasting voor het milieu. Recycling is in zo’n geval beter. Dit is geen zwart/wit discussie, maar een kwestie van iets afwegen aan de hand van verschillende factoren. Ik blijf daarbij van mening dat mensen kunnen veranderen als er een reden is om te veranderen.”

Waarop Joanna van der Zanden nog toevoegt: “Of het nu om emotionele of pragmatische factoren draait, in mijn optiek is iedere reden goed genoeg om voor reparatie te kiezen. Ik maak geen onderscheid tussen onderliggende gedachten. Het is de motivatie die de doorslag moet geven. Als je de economische crisis als onderdeel van een mentaliteit beschouwt, dan zou repareren onderdeel van een mentaliteitsverandering kunnen zijn.”